Materialije

kopěrowańska pśedłoga slyńcko (Marienkäfer)

kopěrowańska pśedłoga bruckowe dypki (Käferpunkte) abo bublinki, platki atd.

kšuśejša papjera

basleńske spinki (Bastelklammern)

tejzka za bruckowe dypki

Pśigótowanje

Kopěrowańsku pśedłogu wuśišćaś a na kšuśejšu papjeru nalipaś. Pón wurězujśo śěło brucka, kśidlaškowe krejze a bruckowe dypki. Rozrěžćo kśidlaškowe krejze srjejźa, tak až dwě kśidlašce nastanjotej, kótarejž z basleńskeju spinku na śěle brucka pśipnějośo. Za bruckowe dypki móžośo teke bublinki wužywaś. Rowno za młodše źiśi jo pówabk za matematiske aktiwity zawěsće wětšy, gaž se materialije ze wšednego dnja wužywaju.

Pokazka

Aby bruckowe kórty dlej źaržali, se pórucyjo toś te laminěrowaś. Glědajśo na to, aby se śěło a kśidlaška akle pó laminěrowanju wurězali, aby se folija njewótlipała. Casy se pak stanjo, až se folija pśi rězanju na kšomach pitśku wótlipujo (sich leicht löst). Scyńśo dla togo wurězane źěle hyšći raz do folijoweje wobalki a suńśo ju pśez laminěrowak.

Pśispomnjenje

Wuwiśe liceńskeje kompetence jo wažna matematiska zamóžnosć w prědnych žywjeńskich lětach góleśa. Južo w źiśownjowem starstwje wuknu źiśi, co licby wóznamjenjuju a kak se nałožuju. Kužde góle gótujo pśi tom wšakorake nazgónjenja. Natwaŕ pśedstajenja młogosćow a liceńskich zamóžnosćow w pśedšulskem starstwje su centralne kompetence za dalšne matematiske wuwiśe w šuli.

Kak wuwijo se liceńska kompetenca? W starstwje dweju lětowu se chapjaju źiśi z licenim rozestajaś. Gronje pó nami (sprechen nach) prědne licbniki “jaden, dwa” a wuknu, až se z licbnikami młogosći pomjenjuju. Nejpjerwjej rozeznawaju pśi tom za wětšy źěl jano mjazy “jaden, dwa” a “wjele”. Z tśimi lětami móžo wjele z nich južo źěl licbowego rěda pśednjasć. Pśi licenju wěcow pak cesto hyšći objekty pśewiźe abo lice ten samy objekt dwójcy. Z něźi styri a poł lětom chapjaju toś te elementy pśi licenju rědowaś, z tym až južo licone nabok sunu. W starstwje pěś lět wěźe źiśi, až muse z jadenku zachopiś licyś, až kuždy objekt jano jaden raz lice a až slědny pomjenjony licbnik licbu objektow pódawa. W starstwje šesć lět móžo wětšy źěl źiśi cyfry wót 0 do 9 pšawje cytaś.

Licbowe rozměśe natwariś

Z toś teju grajneju situaciju nazgromaźuju źiśi pśed zastupjenim do šule prědne nazgónjenja pśi natwari licbowego rozměśa. Źiśi spóznawaju, až dajo se jadna młogosć do źělnych młogosćow rozdźěliś a źělne młogosći mógu se zasej do cełkowneje młogosći zjadnośiś. Wóni pótakem wěźe, až mógu młogosć šesć bruckowych dypkow do tśich a tśich dypkow źěliś respektiwnje až mógu młogosć šesć bruckowych dypkow z tśich a tśich dypkow zestajiś. W dalšnem kšacu źiśi spóznawaju, až mógu konkretne młogosći do abstraktnych licbow pśenjasć. Wóni něnt wěźe, až dajo se licba šesć do licby tśi a tśi źěliś respektiwnje až z tśi a tśi licba šesć nastanjo.

Pśewjeźenje

Toś to pśirědowańske graśe góźi se nejlěpjej za wužywanje w małych kupkach abo za indiwidualne spěchowanje źiśi. Kužde słyńcko dostanjo wótpowědnje k cyfrje swóje dypki pśirědowane. Źiśi rozsuźiju sami, kak dypki na kśidlaška brucka rozdźěliju. Wužywajśo nejpjerwjej jano brucki z cyframi 1 do 6. Wšykne bruckowe kórtki wužywaś se akle dopórucyjo, gaž mógu źiśi k cyfram 1 do 6 dypki pšawje pśirědowaś. Scyńśo brucki w pšawem rěźe jaden pódla drugego a wobglědujśo sebje gromaźe ze źiśimi słyńcko. Grońśo: To su wósebne brucki. Maju dwě kśidlašce, ale njamaju žedne dypki. Togodla su tužne, dokulaž su wóni jadnučke brucki dowokoła, kenž tak wuglědaju. Kak móžomy tužnym słyńckam pomagaś?

Bruck 1

Pšosćo jadno góle kśidlašce prědnego brucka wócyniś, tak až jo cyfra wiźeś. To jo brucyk jaden. Wón dostanjo teliko dypkow, ako ja do rukowu klasnu. Licćo wšykne głosnje sobu. Klasnjośo jaden raz a wšykne lice sobu. Kak wjele dypkow dostanjo toś to słyńcko? Źiśi gronje licbu a prědne góle wezmjo z tejzki jaden bruckowy dypk. Scynijo jen na pšawe abo lěwe kśidlaško a wóspjetujo: Som jaden dypk na lěwe kśidlaško scynił/a. Pótom napominajśo źiśi slědujuce gronko wóspjetowaś.

Słyńcko se rad smjejka,

jaden dypk něnt zasej ma.

Wšykne klasnu raz do rukow a lice głosnje sobu: jaden.

Bruck 2

Pšosćo jadno góle kśidlašce drugego brucka wócyniś. To jo bruck 2. Wón dostanjo teliko dypkow, ako do rukowu klasnu. Licćo z wašymi palcami sobu. Klasnjośo dwójcy do rukowu a pšašajśo se: Wjele dypkow dostanjo bruck 2? Źiśi gronje licbu a pśiduce góle wezmjo z tejzki dwa bruckowej dypka. Wobej scynijo na brucka a wóspjetujo: Som jaden dypk na lěwe a jaden dypk na pšawe kśidlaško scynił/a. Wšykne wóspjetuju gronko.

Słyńcko se rad smjejka,

dwa dypka něnt zasej ma.

Pó tom klasnu źiśi dwójcy do rukow a lice głosnje sobu: jaden, dwa.

Wóspjetujśo kšaceni ako górjejce wopisane za wše dalšne brucki.

Bruck 3

Słyńcko se rad smjejka,

tśi dypki něnt zasej ma.

Bruck 4

Słyńcko rad se smjejka,

styri dypki něnt zasej ma.

Brucki 5 do 10

Słyńcko se rad smjejka,

pěś (šesć, sedym, wósym, źewjeś, źaseś) dypkow něnt zasej ma.

Warianta

Kužde góle dostanjo bruckowe kórty wót 1 do 6 a zescynja dypki na kśidlaška swójogo brucka. Swyójske jadnanje z konkretnymi materialijami ako pśirědowanje bruckowych dypkow spěchujo natwaŕ dobrego licbowego rozměśa.