Materialije

wšake sadowe sorty

senjowa kista abo běły rub (Leinentuch)

kapsna lampa

Pśigótowanje

Stajśo za rubom swětło, tak až mógu pśed rubom sejźece źiśi sni derje wiźeś. Rub by dejał kšuśe sćěgnjony byś, až góźe se sni wugódaś. Pśigótujśo za rubom wšake sadowe sorty.

Pśewjeźenje

Gaž słyńco swěśi abo pśi kumštnem swětle nastawa wjele senjow. Ale ga dokradnje chyta jaden pśedmjat seń? Cogodla jo seń wótergi wjelika a wótergi kradu małka? Pódajśo se ze źiśimi na senjowu góńtwu a namakajśo pśi eksperimentěrowanju pšawe wótegrona.

Pjerwjej až ze sadowym senjowym graśim (Schattenobstschau) zachopijośo, by dejali nejpjerwjej zwěsćiś, kake pśedznaśa źiśi wó sni maju a kake nazgónjenja z tym zwězuju. Zajśmijajśo za to rumnosć a wužywajśo ako jadnučke swětło kapsnu lampu abo druge swětło (Lichtquelle).

Pózbuźćo źiśi, aby z małymi pśedmjatami seń na sćěnu chytali.

Za tym móžośo se zgromadnje wó slědujucych pšašanjach rozgranjaś:

Co trjebaš, aby seń wiźeł(a)?

Chto jo se južo raz sni zlěkał/a?

Ga jo seń wósebnje jasnje wiźeś?

Ga jo seń wjelika a ga jo mała?

Pó rozgronje se sadowe senjowe graśe zachopijo, z tym až źiśi pśed kšuśe sćěgnjony rub se zesedaju. Něnto źaržćo prědny sad pśed lampu a źiśi maju wugódaś, kaki płod to jo. Joli až źaržyśo sad njepósrědnje pśed swětło, buźo jano njejasnje wiźeś. Źaržyśo-li jen pak pśi rubje, budu kontury cele jasne. Móžośo napnětosć pówušyś, z tym až sad cele pómałem ruboju pśibližujośo. Góle, kótarež wě ako prědne wótegrono, jo ako pśiduce ze senjowym gódańkom na rěźe.

Rozšyrjenje

Za tym grajśo dalej a pódajśo se ze źiśimi z kapsneju lampu na góńtwu za wósobami. Pśi tom se zaspomnjeńska zamóžnosć (Merkfähigkeit) źiśi spěchujo. Wšykne sejźe w krejzu na zemi. Dwě góleśi se wuzwólijotej a stupijotej se dosrjejź krejza. Jadno góle dostanjo kapsnu lampu a ma něnto minutu cas, sebje zaspomnjeś, źo chto sejźi. Te druge źiśi se procuju, aby se změrom zaźaržali. Pótom se rumnosć zaśamnijo.

To góle we srjejźi, kótarež njama kapsnu lampu, něnto na pśikład pšaša: Źo sejźi Tanja? Wšykne źiśi, kótarež sejźe, něnto malsnje swóje wócy zacyniju. To druge góle, kótarež stoj, pak wopytajo z kapsneju lampu na Tanju swěśiś. Joli až swěśi na pšawe góle, kažo góle mimo lampy sobugrajarjam, aby swóje wócy zasej wócynili a swětło w rumnosći se zasej zaswěśijo.

Něnto grajaŕ, kótaryž jo pšawje swěśił, ako pśiducy se pšaša: Źo sejźi…? Tanja pak dej do srjejźi a dostanjo kapsnu lampu. To druge góle ze srjejźi krejza sednjo se něnto na Tanine městno. Pótom měnje wšykne źiśi swóje městna a graśe se wótnowotki zachopijo. Gaž pak góle njejo na Tanju swěśiło, wóno zawołajo: Raz, dwa, tśi, swětło zaswěś mě. Wótkubłaŕka zaswěśijo skrotka swětło a jo spěšnje zasej wugasyjo, ako pśi błysku. Grajaŕ wopytajo hyšći raz ze swójeju lampu na pšawe góle swěśiś. Jo se góńtwa za pšaweju wósobu něnto raźiła?